Dijital Kütüphane Nedir?

Dijital kütüphane kaynaklarına bilgisayar ortamında ulaşılabilen bir kütüphane türüdür. Uluslararası standartlara göre oluşturulan bu

Dijital kütüphane kaynaklarına bilgisayar ortamında ulaşılabilen bir kütüphane türüdür. Uluslararası standartlara göre oluşturulan bu yapılar, tutarlı ve sürdürülebilir bilgi kaynaklarını kullanıcıların erişimine sunuyor. Fiziksel sınırları ortadan kaldırarak dünyanın her yerinde kullanıcıları bilgiye ulaştıran dijital kütüphaneler sayesinde kullanıcılar, kendi kişisel derlemelerini oluşturabiliyor.

Sayısız bilgi kaynağına ve içeriklere erişim sağlayabilen bu araçlar kullanım ve mülkiyet unsurları içerir. Derleme, geliştirme, potansiyel fayda ve uygun filtreleme mekanizmalarına dayalı bir sistemdir. Dijital kütüphane zaman, mekân ve dil engellerini ortadan kaldırır.

Dijital Kütüphane ile Ulaşabileceğiniz İçerikler

 

Elektronik kitaplar, dergiler, tezler, danışma kaynakları ve sesli kitaplara web üzerinden erişim sağlayan dijital kütüphane örnekleri; Z-Library, Open Library, Loadb ve Hathi Trust olarak sayılabilir. Geleneksel kitaplardan farklı olarak dijital teknolojiler kullanılarak oluşturulan elektronik kitaplar, farklı dijital aygıtlar ile görüntülenebilir.

Dijital kütüphane ile basılı formattan okunabilir formata çevrilen ve dijital formlarda düzenlenen yüksek lisans ve doktora tezlerine de erişilebilir. Aynı zamanda güvenilir bilgileri web ortamında paylaşan sözlükler, ansiklopediler, el kitapları, biyografiler, rehberler, yıllıklar, kataloglar, indeksler, coğrafi kaynaklar, bibliyografyalar gibi danışma kaynakları da yer alıyor.

Dijital Kütüphanelerin Avantajları

 

Dijital kütüphane sayesinde kütüphane kaynaklarına internet üzerinden erişilebilir. Bilgi sorgulama, tarama ve kaynak ayırma gibi hizmetlerin elektronik ortama aktarılmasıyla kullanıcılara birçok avantaj sunuluyor. Tüm kaynaklar, kullanıcılar tarafından bilgisayara kaydedilebiliyor veya online olarak incelenebiliyor. Kesintisiz erişim sağlanan e-kütüphaneler, kolay bir kullanıma sahip. Sade ve anlaşılır görsel yapıları ve istenilen belge hakkında özet bilgiler sayesinde kullanıcılar, dijital kütüphaneleri kolayca kullanabiliyor.

Bilgiye en hızlı şekilde erişme imkânı tanıyan dijital kütüphane çalışanların da iş yükünü hafifletiyor. Veri güvenliği de sağlanarak bilgisayar dosyaları düzenli olarak yedekleniyor ve uzun süre dayanabilecekleri yeni ortamlara taşınabiliyor.

Dünyadaki Büyük Dijital Kütüphaneler

 

Kitapların varlığının artmasıyla fiziki kütüphaneler yerini dijital kütüphanelere bıraktı. Basılı kitaplar, dijital ortamlara aktarılarak arşivlenmeye başladı ve bu sayede dünyanın her yerinden ücretsiz olarak kaynaklara erişim sağlandı. Dünyanın birçok yerindeki önemli kütüphaneler, arşivlerini dijitale taşıdı. Ülkemizdeki BMM Kütüphanesi ve Milli Saraylar Kütüphanesi de bu gelişime ayak uydurarak kaynaklarını dijital ortamlara aktarıyorlar.

Dünyanın en büyük e-kitap arşivine sahip olan kütüphane Internet Archive‘dir. Ücretsiz olarak erişilebilen dijital kütüphane devasa boyutlarda bir veri tabanına sahiptir. İnternet sitelerinin geçirmiş oldukları güncelleme veya değişiklik öncesi nasıl göründükleri de bu kütüphane sayesinde görüntülenebiliyor. Yazılı kaynaklar dışında video, ses kayıtları, bilgisayar programları ve filmler de yine kütüphanede yer alıyor.

En büyük dijital üniversite kütüphanesi ise HuthiTrust kütüphanesidir. 150 ‘den fazla üniversitenin katıldığı bu ağa Google ve Microsoft da destek veriyor. 3 milyonu aşkın e-kitabın bulunduğu kütüphanede kaynakların çoğunluğu İngilizce olsa da Türk tarihini yansıtan eğitici kaynaklar da yer alıyor. Web 2.0 Araçları İle Dijital Öğretim Materyali Hazırlama Kursu hakkında bilgiye buradan ulaşın.

Google E-Kitap Arşivi


Google Books, dijital kütüphane için verebileceğimiz en iyi örneklerden birisini oluşturuyor. 2002 yılından beri hizmet veren arama motoru, yayınevlerinin okuyucuya erişimini kolaylaştırıyor. Burada yer alan kitapların bazıları ücretsiz, bazıları da ücretsiz olarak yayınlanıyor. Kitap içerisinde anahtar kelimeler kullanılarak araştırma yapılabiliyor ve mobil okumaya uygun olarak ekran tasarlanabiliyor. Birçok dilde kitapların bulunduğu çevrimiçi kütüphaneye her geçen gün de talep artıyor. Edubook üzerinde her yayıncı kendine özel bir dijital kütüphane kurabilir. Siz de hemen ücretsiz üye olarak eğitim materyallerinizi arşivleyebilirsiniz. Aynı zamanda Edubook’ta yer alan web 2.0  araçlarından faydalanarak bu materyalleri oluşturabilirsiniz. Ücretsiz olarak kütüphane sahibi olmak için hemen iletişime geçin.

İlgili yazılar: Teknolojonin Eğitime Etkisi

Dijital kütüphane, kaynakların tamamının internet ortamında sunulduğu ve bilgisayar ya da cep telefonuyla rahatlıkla tüm kaynaklara ulaşılabilen bir ağ ortamıdır. Büyük kütüphanelerin bazıları çok daha geniş kitlelere fayda sağlayabilmek adına kütüphanede yer alan kaynakları dijital ortama da açmıştır.

Dijital kütüphane, kaynakların tamamının internet ortamında sunulduğu ve bilgisayar ya da cep telefonuyla rahatlıkla tüm kaynaklara ulaşılabilen bir ağ ortamıdır.

Büyük kütüphanelerin bazıları çok daha geniş kitlelere fayda sağlayabilmek adına kütüphanede yer alan kaynakları dijital ortama da açmıştır. Bu durum tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yaygındır. Dijital kütüphanelerin çoğalmasıyla birlikte sosyal medyada dijital kütüphane nedir sorusu epey yaygın bir şekilde sorulmaya başlandı. Dijital kütüphaneler, fiziksel kütüphanelerin dijital ortama taşınmış halidir. Bu durumun pek çok avantajı vardır ve artık tüm dünyada kütüphaneler yavaş yavaş dijital ortama aktarılmaya başlanmaktadır. Bu sayede herkes her türlü kaynağa bulunduğu yerden erişebilmektedir.

Dijital kütüphanelerin insanlara sunduğu oldukça büyük faydalar da vardır. Bu faydalardan ilki zaman ve yer kavramının ortadan kaldırılmasıdır. İnsanlar nerede olurlarsa olsunlar ve saat kaç olursa olsun tüm kaynaklara dijital ortamdan erişebilmektedir. Bu durum da dijital kütüphanelerin bu kadar sevilmesinde ve kullanılmasındaki en büyük faktörlerden biridir. Dijital kütüphanelerin öğrenciler ve pek çok kişi tarafından kullanılmasının en büyük sebeplerinden bir diğeri de tüm kaynakların rahatlıkla bulunabilmesidir. Bazı durumlarda pek çok kişi kütüphanede saatlerce kaynak aramıştır, bu durum dijital kütüphanelerin gelişiyle birlikte rafa kaldırılıyor. Aranılan kaynaklar dijital kütüphanelerin arama bölümü sayesinde saniyeler içerisinde okuyucuyla buluşabiliyor.

Dijital Kütüphane Ne İşe Yarar?

Dijital kütüphaneyle birlikte fiziksel sınırların kalktığını söylemek mümkündür. Hiçbir sınır olmaksızın, açılış-kapanış saati olmaksızın istenilen kaynaklara 7/24 erişebilmek artık dijital kütüphaneler sayesinde mümkündür. Okuyucular kütüphaneye gitmek zorunda kalmadan istediği kaynağa rahatça ulaşabilir ve okuyabilir. Dijital kütüphaneler yalnızca bulunulan ülkedeki kişiler tarafından değil tüm dünya tarafından kullanılabilir. Dijital kütüphanelerin yaygınlaşmasıyla birlikte çok fazla dijital kütüphane ne işe yarar sorusu sorulmaya başlandı. Bunun en büyük cevabı ise fiziksel sınırların kalkmasıdır. Bugün Finlandiya’daki bir kişi Amerika’daki bir dijital kütüphaneye erişebildiği gibi Türkiye’deki bir kişi de tüm dünya ülkelerinde yayınlanan dijital kütüphanelere rahatlıkla erişebilir ve kaynakların tamamını istediği zaman okuyabilir. Bu sebeple dijital kütüphaneler oldukça yaygındır.

Dijital kütüphanelerin çoklu erişim sunması da oldukça mühimdir. Kütüphanelerde bir kitap doğal olarak yalnızca bir kişi tarafından okunabilirken çoklu erişim sayesinde dijital kütüphanelerde durum tam tersidir. Kitaplar aynı anda pek çok kişi tarafından okunabilmektedir. Bu sayede aynı kaynaktan aynı anda birden fazla okuyucunun yararlanması mümkün hale gelmiştir. Dijital kütüphanelerin bu denli yaygınlaşmasındaki en büyük avantajlardan biri de düşük masraflı olmasıdır. Konvansiyonel kütüphaneler kira, giderler ve bilimum masraflar sebebiyle oldukça büyük bir yük altındayken dijital kütüphanelerin yıllık giderleri son derece azdır. Bu sebeple pek çok kütüphane dijital kütüphane olarak hizmet vermeye başlamıştır. İlerleyen yıllarda bu kütüphanelerdeki sayının artması bekleniyor.

Neden Dijital Kütüphane Kullanılmalı?

Dijital kütüphane kullanmak için pek çok sebep vardır ancak bu sebepler arasından bazıları insanlar için oldukça önemlidir. Dijital kütüphane kullanma sebepleri, pek çok kişi için farklılık gösterse de insanların bazı sebeplerde ortak kümede buluştuğunu görebilmek mümkündür. Bunlardan ilki dijital kütüphanelerde hiçbir şekilde kaynak sıkıntısı yaşanmamasıdır. Klasik kütüphanelerde pek çok kişinin başına geldiği gibi okunmak istenen bazı kitaplar ve kaynaklar o an başkası tarafından ödünç alınmış olabilir. Bu tip durumlar dijital kütüphanelerde karşılaşılmayacak durumlardır. Aynı kaynağı birden fazla kişi aynı anda okuyabilir ve bu dijital kütüphanelerin tercih edilmesindeki en büyük sebepler arasında yer almaktadır.

Dijital kütüphane kullanımının bu denli yaygınlaşmasındaki bir diğer sebep de mesafelerin ortadan kalkmasıdır. Yalnızca herkesin elinde bulunan bir akıllı telefon ya da dizüstü bilgisayar sayesinde kütüphanelerin tüm kaynaklarına erişebilmek ve bu kaynakları sınırsız bir şekilde kullanabilmek okuyucular arasında büyük bir heyecana da vesile olmuştur. Bu sebeple pek çok okuyucu dijital kütüphaneleri deneyimlemeye başladı. Dijital kütüphanelerin kullanımının yaygın olmasındaki bir diğer etken de elbette ki kaynaklara istenilen zamanda ulaşılabilmesidir. Kaynaklar 7 gün 24 saat okuyucuların kullanabilmesi için açık durumdadır. Bu, konvansiyonel kütüphanelerde okuyucuların en sık dert yandığı durumlardan biridir. Bazı kütüphaneler gece de açıktır fakat bu kütüphaneler arasında çok yaygın olmadığı için kaynak bulma sıkıntısı yaşanabilmektedir.